تاریخچه شهر بندر عباس
تا قبل از قرن چهارم هجری در حوالی بندرعباس فعلی، بندر و روستای کوچکی به نام «سورو» وجود داشت که جغرافیا نویسان قرن چهارم هجری قمری از آن نام برده‌اند. برخی معتقدند «شهرو» که اصطخری به عنوان «دهی کوچک بر کنار دریا» از آن نام برده، همان بندر «سورو» است. این بندر در سال نهصد و بیست و چهار هجری قمری «بندر جرون» خوانده می‌شد و دهکده‌ای کوچک بود و در روبه‌روی سواحل شمالی جزیره پراهمیت «هورموز» آن روزگار، قرار داشت. در سال هزار و پانصد و چهارده، پرتغالی‌ها این دهکده کوچک را برای پیاده شدن و بارگیری اجناس از خشکی انتخاب کردند. به دلیل خرچنگ زیادی که در ساحل این بندر وجود داشت، نام آن را «بندر کامارااو» یا «کامبارائو»، یعنی بندر خرچنگ گذاشتند. نام متداول بعدی؛ یعنی «گمبرون» یا «گامبرون» به احتمال زیاد از لغت پرتغالی «گامارائو» اقتباس شده است. در سال هزار و ششصد و بیست و دو میلادی شاه عباس توانست با کمک انگلیسی‌ها دست پرتغالی‌ها را از این بندر کوتاه کند. به افتخار این پیروزی «بندر گمبرون» به «بندرعباس» تغییر نام داد. تا قبل از سال هزار و ششصد و پنجاه میلادی (هزار و هفتاد هجری قمری) بندرعباس حصار نداشت؛ ولی از این زمان دور شهر را محصور کردند و بر امنیت آن افزوده شد. انگلیسی‌ها و هلندی‌ها در بندرعباس تجارتخانه، و در کنار دریا عمارت زیبایی بنا کردند. در این بندر لنگرگاه مناسبی وجود داشت؛ لذا اکثر کشتی‌های بزرگی که از هند برای ایران و عثمانی و سایر نقاط کالا حمل می‌کردند، در این بندر لنگر می‌انداختند. هلندی‌ها در سال هزار و صد و ده هجری قمری (هزار و ششصد و نود و هشت میلادی) با کسب اجازه از دولت ایران، شهر تازه‌ای با بافت و معماری ویژه، در وسط شهر بندرعباس بنا نمودند. (عمارت کلاه‌فرهنگی در همین ایام بنا شده است.) بافت و شکل ظاهری شهر جدید تا سال 1135 هجری قمری دوام یافت. در نیمه نخست قرن هفدهم، نمایندگان کمپانی هند شرقی سعی کردند بندرعباس را به پایگاه اصلی خود در خلیج‌فارس تبدیل کنند؛ به همین لحاظ، مرکز کمپانی هند شرقی در بندرعباس مستقر گردید. ناوهای نظامی کمپانی هند شرقی نیز در آب‌های نزدیک بندرعباس پهلو گرفتند. این شرکت در سال هزار و هفتصد و پنجاه و نه به علت متشنج شدن اوضاع و بمباران تأسیسات تجاری انگلیسی‌ها در بندرعباس، مرکز تجارت خود را از این بندر به بندر بصره منتقل نمود. این امر بیش از پیش، شرایط انحطاط بندرعباس را فراهم کرد. بعد از ظهور نادرشاه، بندر بوشهر مقر ناوگان ایران شد و بندرعباس و توابع آن طبق قرارداد، به سلطان مسقط به اجاره واگذار شد. درپی شورش سال 1868 میلادی در مسقط، این امتیاز لغو شد و شهر بندرعباس و توابع آن دوباره به تصرف کامل دولت ایران درآمد. پس از پیروزی نهضت مشروطیت و تصویب قانون ایالات و ولایات، بندرعباس و توابع آن جزء محدوده ایالت فارس قرار گرفت و سپس در محدوده اختیارات حاکم کرمان درآمد. در تقسیمات فعلی کشوری شهر بندرعباس مرکز استان هرمزگان است. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز استراتژیکی و تجاری ایران در جوار خلیج فارس و دریای عمان است. بارانداز شهید رجایی، اسکله عظیمی است که بخش وسیعی از مبادله کالاهای تجاری بین ایران و دیگر کشورها از طریق آن صورت می‌گیرد. بندرعباس از طریق راه‌های دریایی، راه‌آهن، جاده‌های ترانزیتی درجه یک و از طریق هوا به کلیه مناطق داخلی و دیگر کشورهای جهان مرتبط است.
مراکز تاریخی و باستانی
عمارت کلاه فرنگی
بنای این عمارت به دوران صفویه تعلق دارد و سابقاً اداره گمرک بندر عباس در آن قرار داشت. این عمارت در مجاورت اسکله قدیمی بندر عباس در بلوار طالقانی قرار دارد از آنجا که این عمارت از معماری اروپایی آن دوره تأثیر گرفته، مثل تعداد زیادی از عمارات دوره قاجاریه به عمارت کلاه‌فرنگی معروف شده است.
قلعه خمیر
این قلعه در نزدیکی بندر خمیر قرار دارد از این قلعه امروزه به جز بقایای دو سر در شمالی و جنوبی و برج شرقی نیمه ویران آن اثری بر جای نمانده است سر در شمالی قلعه که اکنون در کنار کوچه تنگی متصل به شهر خمیر جای دارد، به صورت شکوهمندی از سنگ و گچ و به سبک قلعه‌های اروپایی ساخته شده است در چهار گوشه قلعه چهار برج مدور بنا شده و بین هر دو برج یک برج کوتاه نیز ساخته شده است در جنوب غربی قلعه، عمارت دوطبقه‌ای وجود دارد در وسط قلعه آب‌انباری ساخته شده که باقی مانده است.
قلعه لافت
در انتهای تپه ای که روستای لافت در کنار آن قرار دارد، قلعه مخروبه‌ای وجود دارد که اهالی محل به آن قلعه نادری می‌گویند. این قلعه، نقشه مربع شکل دارد و آثار چهار برج در آن دیده می‌شود. در ورودی قلعه رو به جنوب باز می‌شده است. این قلعه در جنوب روستای لافت قرار دارد .
قلعه هرمز
قلعه هرمز در ضلع شمالی جزیره هرمز و در ساحل دریا قرار دارد، قلعه هرمز مهم‌ترین قلعه باقی مانده از روزگار تسلط پرتغالی‌ها بر سواحل و جزایر خلیج‌فارس است. این قلعه به فرمان «آلفونسو آلبوکرک» دریانورد پرتغالی در سال هزار و پانصد و هفت میلادی، در محلی موسوم به «مورنا» احداث شد. قلعه به شکل چند ضلعی نامنظم است. ساختمان آن بسیار محکم است و دیوارهایی به قطر سه و نیم متر با چند برج به ارتفاع دوازده متر دارد. تأسیسات قلعه شامل انبارهای تسلیحات، آب‌انبار و اتاق‌هایی با سقف هلالی است. در زمان شاه عباس که به استعمار پرتغالی‌ها در ایران خاتمه داده شد، این قلعه به دست یکی از سرداران بنام شاه عباس به نام امام قلی خان بدست ایرانی ها آزاد گردید.
محله باستانی سورو
محله سورو، در غرب شهر بندرعباس قرار دارد. از این محله سکه‌های متعدد مربوط به دوران مختلف، بویژه دوران ساسانی، صفوی و قاجار به دست آمده است که اکنون در موزه بندر عباس نگه‌داری می‌شود. از سکه‌های مکشوفه چنین برمی‌آید که ملوک هرمز صاحب ضرابخانه بوده‌اند و به غیر ازمسکوکات مس و نقره، مسکوکات طلا هم ضرب می‌کرده‌اند. در سال 1925، تعداد شصت و چهار سکه طلا ضرب ملوک هرمز و جرون در قریه گودو کشف شده است.
حمام گله‌داری
تنها حمام تاریخی در بندرعباس، حمام گله‌داری است که در محله اوزی‌ها قرار دارد. این بنا که احتمالاً به دوره صفوی مربوط است، در دوره قاجار به وسیله حاج شیخ احمد گله‌داری به مسجد گله‌داری وقف شده است. بنای حمام به شکل مستطیل و سقف آن شامل چند گنبد کوچک و بزرگ است .
معبد هندوها
ساختمان این معبد، در سال هزار و سیصد و ده هجری قمری، در زمان حکومت محمد حسن‌خان سعد‌الملک احداث شده است. اساس ساختمان این معبد عبارت است از یک اتاق چهارگوش میانی که بر روی آن گنبدی قرار گرفته است. سبک معماری این گنبد را مقرنس‌های پیرامونی آن نه تنها از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خیلج‌فارس، بلکه از گنبد های سراسر ایران متفاوت می‌سازد. طرح این بنا کاملاً از معماری معابد هندی متإثر است. این معبد از جمله نشانه‌های معدود تاریخی بندرعباس است که توجه هر تازه واردی را به خود جلب می‌کند و امروزه در کنار یکی از خیابان‌های اصلی شهر قرار گرفته است.
جاذبه های طبیعی
کوه فارغان هماک
کوه فارغان هماک در 78 کیلومتری شمال شهرستان بندرعباس قرار گرفته است و از نظر ارتفاع نیز ارتفاعی برابر با سه هزار و دویست و شصت و هفت متر را دارا می باشد و همچنین دارای وسعتی معادل 1100 کیلومتر مربع می باشد.
کوه گنو
این کوه که به کوه گنو مشهور شده است با 2347 متر ارتفاع در بیست و نه کیلومتری شمال غربی بندر عباس بین دهستان های فین سیاهو و ایسین واقع شده است این کوه در مقایسه با آب و هوای گرم بندرعباس آب و هوای نسبتا معتدل تری دارد و به همین مناسبت نیز دارای اهمیت زیست محیطی و تفریگاهی بسیار عالی می باشد .
|
